Kerst: de periode waarin de geboorte van Christus wordt herdacht. Voor vele moslims is het niet alleen een tijd waarop zij zich afvragen of ze een kerstboom moeten plaatsen. Ze vragen zich ook af hoe ze zich moeten opstellen ten opzichte van hun christelijke medegelovigen, want tussen christendom en islam vormt de status van Jezus als profeet of als Verlosser het traditionele twistpunt.
Er worden vanuit theologisch en cultureel oogpunt altijd wel een aantal kritische kanttekeningen geplaatst bij de kerstviering, zowel door christenen als door moslims. Is Kerst in de huidige vorm wel een Bijbelse traditie? Is de economie van Kerst niet gaan domineren? Denk bijvoorbeeld aan de collectieve zucht naar massa-consumptie. Ook wordt wel beweerd dat de hedendaagse kerstviering vooral een oefening is in samengestelde antieke tradities. Hoe dan ook, Kerst gaat uiteindelijk over de persoon van Jezus Christus.
Profeet Mohammed heeft volgens twee vroege islamhistorici, Ibn Saad en Ibn Hisham, christenen veel ruimte gegeven om hun geloof te belijden onder islamitisch bestuur. Zo stond hij een delegatie van 60 Byzantijnse christenen uit Nadjran (het huidige Yemen) toe om in zijn eigen moskee in Medina een gebedsdienst te houden. Die delegatie werd geleid door een bisschop (Usquf), en zij kwam speciaal naar Medina om met de profeet te discussiëren over de positie van Christus in de toen nog jonge godsdienst, islam. Mohammed antwoordde volgens de historici positief op het verzoek een gebedsdienst in zijn moskee te houden: “Voer uw dienst uit in mijn moskee, het is een plek waarin God aanbeden wordt.”
God roept ons in de Koran op om het geloof en de rituelen van andere volkeren te respecteren en niet te vervallen in spot en belediging, hoezeer wij ook theologisch een andere mening toegedaan zouden zijn. Anders ontvang je in plaats van begrip zelf ook spot en belediging. De Koran zegt:
- “Beschimp de godheden niet, die zij naast God aanroepen; zij kunnen op hun beurt, in hun buitensporigheid, God beledigen. Zo hebben wij ieder volk hun daden (rituelen) aangewezen. Later zullen zij tot hun Heer terugkeren, die hun zal herinneren aan wat zij hebben verricht.” (Koran 6:108)
Wij moeten vervolgens ook stilstaan bij het praktische feit dat, ook al is er sprake van ontkerkelijking, Kerst vaak het enige moment in het jaar is waarop families en vrienden bij elkaar komen. Families en vrienden die verspreid zijn over diverse plaatsen of over diverse werelddelen. Kerst kan een periode zijn waarin mensen hun ruzies bijleggen, leed en verlies met elkaar delen, en kiezen voor een nieuwe start.
Kerst is voor moslims een ideale tijd om de banden met buren aan te halen. Om met hen te spreken over het christelijke en het islamitische geloof, zonder dat men verzandt in pogingen elkaar te bekeren (Dawa). Het is voor moslims in gesprekken met christenen vaak teveel gevraagd te accepteren dat christenen Jezus verheffen boven de status van ‘normale’ profeet. Dat is nergens voor nodig. De Koran roept op de aandacht te richten op het verbindende element: God zelf.
- “Nodig, door wijsheid en goed advies, de mensen uit de weg van uw Heer te bewandelen, en wissel argumenten uit op de best mogelijke wijze.” (Koran 16:125).
Ons wordt geleerd met nobelheid en respect om te gaan met meningsverschillen. Over ontmoetingen met joden en christenen is God nog duidelijker:
- “Twist niet met hen die de Schriften hebben ontvangen dan op de zachtmoedigste wijze, behalve met diegene van hen, welke zich slecht tegenover u gedragen, en zeg (dan): Wij geloven in de openbaring, welke ons werd nedergezonden en ook in hetgeen u werd nedergezonden. Onze God en uw God is één, en op Hem vertrouwen wij.” (Koran 29:46).
We moeten en hoeven dus niet op elk moment onze verschillen te benadrukken. Datgene wat ons bindt, heilige boeken, profeten en uiteindelijk dezelfde God, is een beter vertrekpunt voor dialoog. Die overeenkomsten laten juist zien dat we samen kunnen leven mét behoud van al onze verschillen.
Niet-moslims zijn vaak verbaasd over het feit dat de Torah en het Evangelie in de Koran worden geprezen als goddelijke openbaringen. Dat vele profeten uit de Bijbel ook in de Koran een eervolle vermelding hebben. Die gezamenlijke ontdekkingsreis is goud waard en vormt een basis voor wederzijds begrip.
Moslims en christenen hoeven geen theologisch compromis te vinden als de weg van respect bewandeld wordt. Vrijheid van godsdienst is een groot goed en het is niet eens de plicht van niet-moslims om in Allah te geloven, laat staan dat moslims andersgelovigen moeten bekeren tot de islam. De islam beoogt een universele levenswijze te zijn, een houding, waarin alle religieuze uitdossingen een plek hebben. In een wereld waarin conflicten hand over hand toenemen moeten juist moslims zich opstellen als bruggenbouwers. Zij moeten streven naar bevordering van vertrouwen.
Het is niet voor niets dat de sleutel van een van de belangrijkste heiligdommen in het christendom, de Heilige Grafkerk (of Verrijzeniskerk) in Jeruzalem, door de eeuwen heen, tot op de dag van vandaag, in handen is van een islamitische familie. Dit is voor moslims een inspirerend voorbeeld om na te volgen. Laten we tijdens de Kerstdagen, maar ook daarna, uitdragen dat er maar één manier is om met andere mensen om te gaan: Geloven in samenleven.
Meer info?
Ingekorte publicatie in Trouw
Bijbel en Koran
De Heilige Grafkerk (wikipedia)