Ik heb in mijn leven inmiddels 39 zomers meegemaakt. Ik weet zeker dat 38 ervan vooral gevuld waren met komkommernieuws, in de categorie “Kat van de buren overleeft twee draaibeurten in de wasmachine!”. De zomer van 2014 was echter anders: het nieuws was heftig en rauw.
De belangrijkste gebeurtenissen: vlucht MH17 werd door domme pech, een speling van het lot, geraakt door een verdwaalde raket. Israël en Hamas raakten, geheel tegen hun aard, verzeild in een oorlog waarbij alles op alles gezet werd op mensenlevens te sparen. De Krim werd geannexeerd door de Sovjet Unie, succesvol gereanimeerd door tsaar Vladimir Poetin de Eerste. De vreedzame opmars van IS(IS)-zendelingen in Irak en Syrië leidde, dankzij flitsende YouTube filmpjes, tot een hernieuwde nationale liefde voor de islam. Godzijdank, of Allah zij geprezen, was Wilders deze zomer even op vakantie.
Ik houd ervan om het nieuws eerst via buitenlandse media te volgen. Ontwikkelingen in Turkije en het Midden-Oosten kan ik bijvoorbeeld volgen dankzij het gelukkige gegeven dat ik die talen spreek. Dan zie je dat er een groot verschil is tussen de Turkse propagandatelevisie van Erdogan en de berichtgeving van respectabele Turkse journalisten op Twitter en Facebook. Dan zie je dat er in Syrië eigenlijk veel minder protest tegen president Assad is dan we denken. Ik durf inmiddels te zeggen dat minderheden én meerderheden in Syrië niet zoveel op hebben met de anti-Assad revolutie. Geen populaire mening, maar je moet het kúnnen zien. Zoek eens buiten de Nederlandse Publieke Omroep en de Telegraaf Media Groep en gij zult vinden!
Vervolgens schakel ik weer over op de Nederlandse media en dan is het verbijsterend om te zien hoe anders de nationale berichtgeving is. Hoezeer politici, van GroenLinks tot de PVV, willens en wetens op basis van halve en hele mediaonwaarheden uitspraken doen. Het grappige is natuurlijk: deze situatie is perfect gespiegeld als buitenlandse media bijvoorbeeld over Nederland berichten. Of als Rusland over de Krim, Israël over Hamas en Syrië over de VS berichten. Dat is tegelijkertijd het manco van mijn oproep om elders nieuws te zoeken: uiteindelijk kiezen wij onze eigen nieuwskanalen. We scheppen daarmee altijd een wereldbeeld dat, hoe toevallig, bijzonder veel lijkt op wat we toch al dachten.
Dat leidt tot de legitieme vraag: hoe kúnnen wij ooit weten wie goed is en wie fout? Hoe kúnnen wij oordelen over godsdiensten, volkeren en landen op basis van selectieve en daarmee incomplete informatie? Antwoord: we kunnen het niet. We zijn daarmee vooral aangewezen op het vermogen om kritisch en objectief na te denken, zodat we de hype tegengaan met onze rede. Zodat we de groepsdwang counteren met onze individuele onafhankelijkheid. Het verliezen van dat vermogen is misschien wel het grootste gevaar voor onze samenleving en daarmee onze politiek.
Meer info?
Deze column verscheen in het oktober-nummer 2014 van De Linker Wang.